Warning: Invalid argument supplied for foreach() in /home/mfagovct/pio.mfa.gov.ct.tr/wp-content/themes/mariselle/framework/framework/helpers/general.php on line 1275
Kıbrıs Türk Basın Tarihi

Osmanlı Devleti’nde yenileşme ve ıslahat hareketleri ile görülmeye başlanan ilk gazetelerden etkilenen İngiliz idaresindeki Kıbrıslı Türk aydınlar da Kıbrıs’ta gazeteler çıkarmaya başladılar.

Kıbrıs’ta ilk matbaa 1878 yılında Larnaka’da kuruldu. Matbaanın adı Henry King and Co.’dur. Sözü geçen matbaa Kipros/Cyprus isimli gazeteyi 1878’de çıkarmıştır. Kıbrıs’ta Osmanlı Türkçesi ile yayınlanan ilk gazete ise Aleksan Sarrafyan’ın imtiyaz sahibi olduğu Ümid gazetesidir. Larnaka’da yayınlanan bu gazete uzun ömürlü olmadı ve kısa süre sonra yayın hayatına son verildi.

Bir Türk tarafından çıkarılan ilk Osmanlı Türkçesi ile yazılmış gazete ise 1889’da yayınlanan Saded gazetesidir. Bu dönem gazeteleri Ada’da yaşanan siyasetten etkilenerek yayınlanan ve Kıbrıslı Türk aydınlar tarafından çıkarılan gazetelerdir. Bunlar, Ada’daki Kıbrıslı Türklerin sesini duyurmak ve Kıbrıs’ın Yunanistan’a bağlanmasını önlemek için yayınlandı. Siyasal nitelikli bir kulüp olan Osmanlı Kıraathanesi 1891 yılında Zaman gazetesini yayınladı. Bu dönemde Kıbrıs’ta Osmanlı Türkçesi ile yayınlanan 24 gazete olduğu bilinmektedir. Ümid, Saded, Zaman, Yeni Zaman, Kıbrıs, İslam, Vatan Seyf, Kokonoz bu gazetelerden bazılarıdır.

İngiliz yönetiminin tavırları ve Osmanlı’daki siyasi gelişmeler, gazetelerin yayınlarını etkileyerek zaman zaman gazetelerin olaylara taraf olması, zaman zaman da tavır geliştirmesi sonucunu getirdi.

1914 yılında, I. Dünya Savaşı’nda, İngiltere ile Osmanlı’nın karşı karşıya gelmesi Kıbrıs’ı da etkiledi. İngiltere Kıbrıs’ı tek yanlı ilhak etti. 1914 yılından 1919 yılına kadar Ada’da Kıbrıs Türk basını sessizliğe büründü. 1919 yılında Doğru Yol gazetesi yayınlanmaya başlandı. Doğru Yol, Söz, Vatan gazeteleri bu dönemde Kurtuluş Savaşı ile ilgili yazılar yazdı. Gazeteler, 1920’li yıllarda, Türkiye’deki gelişmeleri yakından takip ederek yeni Türk alfabesi ile yayınlanmaya başlandı. Söz ve Masum Millet gazeteleri yeni Türk alfabesini kullanan ilk gazeteler oldu.

İngiliz yönetiminde faaliyet gösteren gazetelerin birçoğu 1931 İsyanı sonunda alınan önlemler ile İngiliz yönetiminin sansürüne ve baskısına uğradı. Kıbrıs Türkleri, 1934-1958 yılları arasında, Haber, Ses, Vakit, Halkın Sesi, Yankı, İnkılap, Hürsöz, Ateş gibi örneklerini sayabileceğimiz 21 gazete yayınladı. Bahse konu gazetelerin arşivi için;  http://evrak.cm.gov.nc.tr/siteler/gazeteler/default.aspx

Kıbrıs Türk basını, Kıbrıs Türklerinin yaşayışlarına, siyasetlerine göre şekillendi. II. Dünya Savaşı’ndan sonra, Kıbrıs Türk basını, Kıbrıs İngiliz dönemindeki siyasi gelişmelerden etkilendi. 1950’li yıllardan itibaren Kıbrıs Rumlarının Enosis isteklerine karşı bir Kıbrıs Türk basını ortaya çıktı ve bu dönemin siyasi konuları gazetelere taşındı.

Kıbrıs Cumhuriyetinin kurulmasından 3 yıl sonra ortaya çıkan 1963 olaylarında ve 1974 yılına gelene kadar yaşananlarda Kıbrıs Türk basını Kıbrıs Türklerinin sözcüsü oldu; Kıbrıs Türkleri’nin sesini dünyaya duyurmada önemli rol oynadı.

Bugün, Kıbrıs Türk basını, Afrika, Detay, Diyalog, Güneş, Haberal Kıbrıslı, Haberatör, Haberci, Hakikat, Halkın Sesi, Havadis, Kıbrıs, Kıbrıs Manşet, Kıbrıs Postası, Nacak, Radikal, Star Kıbrıs, Vatan, Volkan, Yeni Bakış ve Yenidüzen gazeteleri ile yoluna devam etmektedir.

Ülkemizde bu gazetelere ilaveten, haftalık ve aylık olarak yayınlanan dergi ve gazeteler mevcuttur. Ayrıca haber portalları da bulunmaktadır.

Kıbrıs Türk basın tarihinde önemli bir paya sahip olan Bayrak Radyo Televizyon Kurumu bünyesindeki Bayrak Radyosu, 25 Aralık 1963 tarihinde, Rumların, Ada Türklerini ortaklığa dayanan Kıbrıs Cumhuriyeti’nden dışlaması üzerine, Kıbrıs Türkü’nün sesini dünyaya duyurmak amacıyla yayına başladı. Yayını gerçekleştirmek için ihtiyaç duyulan gücün birkaç araba aküsüyle sağlandığı küçük bir garajda yayın hayatına başlayan Bayrak Radyosu, 1964 yılında Ada’nın her tarafına ulaşabilecek kapasiteye erişti. Barış Harekâtının gerçekleştirildiği 1974 yılı sonrasında yeni bir yapılanma içine giren Bayrak Radyosu 1976 yılında televizyon yayınına da başladı. 19 Temmuz 1976′da Bayrak Radyosunun adı Bayrak Radyo Televizyonu olarak değişti. 1 Temmuz 1979′da renkli TV yayınına geçildi. 1983 yılında Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti’nin kurulması ile birlikte çıkarılan yasa ile özerk kurum statüsüne kavuşarak kurum Bayrak Radyo Televizyon Kurumu adını aldı.

Günümüzde, yayın yapan radyo ve televizyon kanalları ile ilgili bilgiye Yayın Yüksek Kurulu resmi internet sitesinden de ulaşabilirsiniz.

Kıbrıs Türk halkının haklı davasını dünyaya duyurmak için 21 Aralık 1973’te ilk bültenini yayınlayarak faaliyete geçen, kamu tüzel kişiliğe sahip, Türk Ajansı Kıbrıs (TAK) ise Yasasının öngördüğü doğruluk ve tarafsızlık ilkelerine uygun yayıncılığına devam etmektedir.

Sait Terzioğlu tarafından kurulan TAK, bir daktilo ve birkaç haber ile başladığı hizmetlerini, günde ortalama 80 haber yayınlayarak sürdürmektedir. Önceleri sadece Kıbrıs Türk basınına hizmet verebilen Ajansa, bugün Türkiye’de bulunan medya kuruluşları ile Reuters, IRNA gibi uluslararası haber ajansları da abonedir. Anadolu Ajansı, İhlas Haber Ajansı ve Azeri Press Ajansı ile yapılan işbirliği protokolleri çerçevesinde hizmet teati edilmektedir.

Her dönemde Kıbrıs Türklerinin sesi olan Kıbrıs Türk basını, Kıbrıslı Türklerin siyasetlerini, bakış açılarını, duruşlarını dünyaya yansıtmaktadır.