BBC adadaki sıtma hastalığını sonlandıran Kıbrıslı Türk Mehmet Aziz’in hayatını ve çabalarını haberleştirdi
İngiliz yayın kurumu BBC, adadaki sıtma hastalığını sonlandıran Mehmet Aziz’in hayatını ve çabalarını, “Adadaki Sıtma Hastalığının Kökünü Kurutan Unutulmuş Kıbrıs Kahramanı” başlığı ile haberleştirdi.
Kıbrıs’ta geçtiğimiz yüzyılın en önemli başarılarından birinin arkasındaki Mehmet Aziz’in “Büyük Kurtarıcı” olarak anıldığı ifade edilen haberde, ancak buna rağmen Mehmet Aziz’i bilenlerin bir elin on parmağını geçmediğine dikkat çekildi.
Aziz’in Kıbrıs’ın sıtma hastalığının kökünü kazıyan dünyadaki ilk ülke olmasını sağlayan bir sağlık görevlisi olduğu belirtilen haberde, meslektaşları tarafından “sinek adam” olarak bilindiği, hangi tür sineğin hastalığı bulaştırdığını bulan Nobel ödüllü sıtma uzmanı Ronal Ross’un ekibinde çalışmalar yaptığı ve haberi kaleme alan Tabitha Morgan’ın Aziz’in hikayesine Kıbrıs’ın İngiliz Sömürgesi olduğu dönemle alakalı bir kitap ararken tesadüfen rastladığı yer aldı.
O zamanlar bir İngiliz sömürgesi olan Kıbrıs’ın 1936 yılına kadar, yıllık 18 bin vakayla dünyada en çok sıtma hastalığının yaşandığı ülkelerden bir olarak bilindiği kaydedilen haberde, “Hastalık özellikle çocuklar için tahrip ediciydi, çocukluk yıllarıyla ilgili konuşan bir yaşlı, çok sayıdaki gencin hastalığı atlatamadığını, geriye kalanların da günlük hayatlarını olağan şekilde sürdüremeyecek derecede güçsüz olduğunu söylemişti” ifadeleri yer aldı.
On yıl sonra sağlık baş müfettişi olduğu dönem Sömürge Gelişim Fonu’ndan aldığı hibe ile adayı sıtmayı bulaştıran anofel sivrisineğinden temizlemek için Aziz’in mücadele başlattığı belirtilen haberde, mücadele kampanyasını, adanın tümünü her birinin 12 gün boyunca bir kişi tarafından gözetim altında tutulacağı 500 bölgeye ayırarak askeri harekat düzeni tarzında yürüttüğü anlatıldı.
Mücadele yöntemi ise BBC haberinde şöyle aktarıldı:
“Aziz tarafından oluşturulan her bölge takımı, sistematik şekilde büyük bir özenle içme suyu kuyuları da dahil olmak üzere bölgelerindeki her metrekaredeki durgun su kaynaklarını ilaçladı. Öncülüğü yapılan teknik doğrultusunda sinekler tarafından kullanımlarını en aza indirmek için su kaynaklarının yüzeyine film şeklinde ince bir petrol tabakası döküldü, böylelikle sinek larvalarının yumurtadan çıkması engellenmiş oldu.”
BBC’nin haberinde, Haziran 1948 tarihli bir araştırmada yer alan “Hayvanların ayak izleri de dahil her su birikintisi ve kaynağı ilaçlandı, Aziz’in ekibi bataklıklarda, hatta halatlarla indikleri mağaralarda dahi ilaçlama yaptı. İlaçlanan yerler haftalık olarak kontrol edildi ve sinek larvası saptanması halinde tekrar ilaçlandı. Kampanya süresince kirli bölgelerden temiz bölgelere olabilecek sivrisinek hareketinin önüne ilaçlamayla geçilmesi gerekiyordu” ifadesi de kullanıldı.
Haberde, Mehmet Aziz’in 3 yıl süren mücadelesi sonunda Kıbrıs’ı 1950’de dünyada sıtmadan arınan ilk ülke noktasına getirdiği de vurgulandı.
“London News Chronicle” tarafından “Büyük Kurtarıcı” olarak tanımlanan Mehmet Aziz’in İngiliz Dışişleri Bakanlığı tarafından da ödüllendirildiği, ancak başarısının kendisine uzun süreli bir şöhret sağlamadığı da vurgulandı. Aziz’in, sıtma sorunu bittikten sonra ise, diğer bulaşıcı hastalıklarla ilgili çalışmalar yaptığı ve üniversitelerde ders verdiği da kaydedildi.
Mehmet Aziz’in 1991’de 98 yaşındayken Lefkoşa’da hayatını kaybettiği belirtildi.
