Hellim üreticilerinden Avrupa Komisyonu’na “Kıbrıslı Türklerin haklarını gözetin” çağrısı

Hellim sektöründe faaliyet gösteren üretici, çiftçi, hayvan yetiştiricisi ve imalatçıları, hellimin coğrafi tescili ve Kuzey Kıbrıs’tan Avrupa Birliği ülkelerine ithalini mümkün kılacak önergenin yarın yapılacak oylaması öncesinde Avrupa Komisyonu temsilcilerine Kıbrıs Türk üreticisinin haklarını da koruyacak şekilde karar verme çağrısında bulundu.

Bu amaçla Ledra Palace Sınır Kapısı’nda etkinlik düzenleyen Sanayi Odası, Kıbrıs Türk Çiftçiler Birliği, Süt Ürünleri İmalatçıları Birliği, Kıbrıs Türk Hayvan Üreticileri ve Yetiştiricileri Birliği ve  Kıbrıs Türk Ziraat Mühendisleri Odası ayrıca hellim üretiminde sağlık denetimlerini yapacak uzmanlarının Kıbrıs Rum Yönetimi’nce atanacak olmasından duyulan rahatsızlığı da dile getirildi.

Hellim ızgara yapılıp, dağıtılan etkinliğe, hellim üreticilerine destek vermek ve Yeşil Hat ticaretinde yaşadıkları sorunları dile getirmek amacıyla Kıbrıs Türk Patates Üreticiler Birliği de katıldı.

Etkinlik sırasında, Avrupa Komisyonu Yapısal Reform Destek Servisi Genel Direktörü Mario Nava’ya hitaben kaleme alınan ve Kıbrıs Türk tarafının talep ve rahatsızlıklarının dile getirildiği mektup da okundu.

Tüm girişimlere rağmen Ledra Palace’daki Rum sınır kapısına gelip, mektubun alınmadığına işaret eden üreticiler, Avrupa Birliği Destek Ofisi yetkilisinin, daha önceden anlaşılan noktaya “basın bulunduğu” gerekçesiyle gelmediği yönünde bir açıklamada bulunduğu kaydedildi.

Kıbrıs Türk Hayvan Üreticileri ve Yetiştiricileri Birliği Başkanı Mustafa Naimoğulları, ara bölgeden döndükten sonra yaptığı açıklamada, mektubu Avrupa Komisyonu yetkilisine ara bölgede vermek istediklerini temasa geçtikleri KKTC’deki Avrupa Birliği Destek Ofisi ile ikinci bir ayarlama yaptıklarını ancak yetkilinin ikinci kez mektubu teslim almaya gelmediğini söyledi.

Avrupa Komisyonu temsilcisinin mektubu teslim almak için buluşma noktasına gelmemesini “AB tarafında da doğru zihniyet yok” olarak değerlendiren Naimoğulları, Avrupa Komisyonu’nda yarın tek yanlı bir karar çıkarsa, Avrupa Birliği Destek Ofisi’nin Kuzey Kıbrıs’ta bulunmasında gerek kalmadığını söyledi.

Güney Kıbrıs Rum Yönetimi’nin, hellimin AB ülkelerine ihracatı için gerekli sağlık denetimini yapacak uzmanları kendisinin atamak istediğini kaydeden Naimoğulları, bunun adaletli olmadığını, hellimin adadaki tüm üreticilerin ürünü olduğunu belirtti.

Naimoğulları, üretim aşamasındaki denetimin iki tarafın da onay verdiği özel bir denetleme şirketine verildiğine işaret ederek, sağlık kontrolünün aynı denetim şirketine verilmemesinin anlaşılabilir olmadığını kaydetti.

Kıbrıs Türk Sanayi Odası Başkanı Candan Avunduk, eylem yerinde yaptığı konuşmada, Avrupa Komisyonu’ndan ortak bir kültür olan hellimle ilgili her iki tarafın menfaatlerini gözeten kararlar beklediklerini kaydetti. Avunduk, bugünkü oylamanın nihai oylama olarak görüldüğüne işaret etti.

Avunduk ayrıca, coğrafi tescille birlikte Yeşil Hat Tüzüğü üzerinden AB ülkelerine ihracatı mümkün kılacak uygulamanın da yer aldığı önergenin, içeriğinin bilinmediğini de vurguladı. Avunduk, Avrupa Birliği yetkililerine “İçeriğini bilmediğimiz bir önergeyi onaylayacaksınız. Daha önce yaptığınız gibi Kıbrıs Türklerinin hakkını yemeyiniz” çağrısı yaptı.

Avrupa Komisyonu Yapısal Reform Destek Servisi Genel Direktörü Mario Nava’ya hitaben yazılan mektupta, hellim üretiminde üreticilerin sağlık teftişlerini yapmak için atanacak uzmanların bağımsız ve tarafsız olmasının öneminin altı çizildi.

Yeşil Hat üzerinden yapılan ticaretin komisyonun atadığı uzmanların yaptıkları teftişler sonucunda gerçekleştiğine dikkat çekilen mektupta, “Eğer komisyon hellimin ticareti ile ilgili olarak gerekli olan teftiş uzmanlarının atamalarını yapmak istemiyorsa, Kıbrıslı Türkler açısından bu uzmanların bağımsızlıkları ve tarafsızlıkları, onların Kıbrıs Türk tarafının rızasıyla atanmaları yoluyla garanti edilebilir” denildi.

Hâlihazırda Kıbrıs Rum tarafının tutumundan dolayı, Yeşil Hat üzerinde ticarette birçok engel ve zorluğun bulunduğu belirtilen mektup, şöyle devam etti:

“Bunlara örnek olarak Kıbrıs Rum yetkililerin Kıbrıs Türk ticari araçlarının ve işlenmiş gıdaların geçişine izin vermemelerini ve Kıbrıs Türk üreticilerin ürünlerini Güney Kıbrıs’taki marketlerde satılması ve reklam yapılması ile ilgili karşılaştıkları zorlukları örnek verebiliriz. Komisyon’un müdahil olmasına rağmen bu engellerin aşılamamış olması çerçevesinde hellimin Yeşil Hat üzerinden ticaretinin sadece Kıbrıs Rum tarafının atayacağı uzmanların teftişiyle mümkün kılınmasının durumu daha komplike ve sorunlu hale getireceği sonucuna varabiliriz.”

Hellimin tesciliyle ilgili olarak ise mektupta, Kıbrıs Türk hellim üreticilerinin, AB’nin talep ettiği standartlarda üretim yapabilmeleri için makul bir geçiş sürecine ve yardıma ihtiyaç duyduğu, Kıbrıs Türk hellim sektörüne teknik ve mali yardım için adım atılmasının beklendiği kaydedildi.

Önergede bazı standartlar için 2024’e kadar bir geçi süreci tanındığına işaret edilen mektupta, “Kıbrıs Türk hellim sektörünün yeni standart ve süreçlere adaptasyon için ihtiyacı olan zaman göz önüne alındığında bu sürenin 2034 yılına dek 10 yıllık bir ek süre için uzatılmasının uygun olacağını düşünüyoruz” denildi.

Kıbrıs Türk Patates Üreticiler Birliği Başkanı Engin Halkseven de söz alarak Yeşil Hat Tüzüğü üzerinden yapılan patates ihracatında da yaşanan sıkıntıları dile getirdi.

2020-2021 Sonbahar patates hasadının ihracatı için Avrupa Komisyonundan denetim amaçlı bilirkişi talep ettiklerini ancak pandemi gerekçe gösterilerek bilirkişi gönderilmediğini ve patatesin de ihraç edilemediğini anlatan Halkseven, yaşanan süreçte 2 bin ton patatesin ihraç edilemediğini söyledi.

Halkseven, Avrupa Birliği tarafından görevlendirilecek bir uzmanın denetleme için gelmemesi halinde 2021 ilkbahar patates hasadının da ihraç edilemeyeceğini ve elde kalacağını belirtti. Halkseven, “Bu konularla ilgili Avrupa Birliği yetkililerinin acil olarak çözüm üretmesini beklemekteyiz. Aksi takdirde Yeşil Hat Tüzüğü ve AB politikalarına olan güvenimizi tamamen kaybedeceğiz” dedi.