Kıbrıs adasında Osmanlı idaresinde Müslümanların (Türklerin) başlattığı ayaklanmalar, çoğunlukla iç sorunların ve sıkıntıların giderilmesi veya kişisel kıskançlıkların, mevki ve nüfuz sahibi olma hırsların tatmin edilmesi için başlatılan hareketlerdi. Müslümanların öncülük ettikleri isyanlarda adayı Osmanlı yönetiminden ayırma amacı yoktu. Bu isyanlardaki amaç adanın üst yönetimini değiştirmekti. Ancak devlet bu isteklerin gerçekleşmesine hiçbir zaman izin vermemiş ve isyanların bastırılması için gerekli önlemleri çok sert bir şekilde almıştır. Kıbrıs’ta Osmanlı devletine karşı oluşan başkaldırı hareketlerinin bazılarının dış güçler, özellikle de adada konsolos bulunduran Avrupalı devletler, tarafından desteklendiği veya yönlendirildiği bilinmektedir.

Kıbrıs adasında Ortodoks kilisesinin ve yöneticilerinin kendilerine verilen imtiyazlarını kötüye kullanmalarından doğan isyanlar Osmanlı idaresi boyunca yaşanmıştır. Kıbrıs’ta yönetime karşı oluşan tepkilerde, bazı dönemlerde papazlarla yerel yöneticilerin birleşerek ortak hareket ettikleri de görülmektedir. Osmanlı Devleti, başpiskopos ve yardımcısı olan metropolitlere olağanüstü yetki vermesine rağmen isyanlara karıştıklarında onları en şiddetli şekilde cezalandırabiliyordu. Osmanlı yöneticileri devlete karşı isyan eden başpiskoposların hareketlerini bireysel olarak kabul ettiklerinden, isyan hareketlerine karışanları cezalandırdıktan sonra yerlerine aynı geniş yetkilerle bir başka Ortodoks din adamını atamaktan çekinmemişlerdir.

* Prof. Dr. Ali Efdal Özkul’un aynı başlıklı makalesinden alınmıştır.