KKTC Cumhurbaşkanını seçiyor

Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti’nde 19 Nisan 2015 tarihinde gerçekleşecek olan 7. Cumhurbaşkanlığı Seçim’ine 7 aday katılacak olup, bunlar Cumhurbaşkanı Dr. Derviş Eroğlu, Cumhuriyet Meclisi Başkanı Sibel Siber, Mustafa Akıncı, Kudret Özersay, Mustafa Onurer, Mustafa Ulaş, Arif Salih Kırdağ’dır.

Seçmen sayısı, Lefkoşa’dan 55 bin 763, Gazi Mağusa’dan 45 bin 992, Girne’den 35 bin 397, Güzelyurt’tan 20 bin 809, Yeni İskele’den 18 bin 951 olmak üzere toplam 176 bin 912’dir.

Genel Bilgi:

KKTC’de seçimler, Anayasa ve Yasalar çerçevesinde gerçekleştirilmekte olup Cumhurbaşkanlığı Seçimi, Cumhuriyet Meclisi Seçimleri (Milletvekilliği seçimleri) ve Yerel Kuruluş Organları Genel Seçimleri olmak üzere üç türde yapılır.

KKTC’de Seçme ve Halkoylamasına katılma 18 yaşını bitirmiş olan her yurttaşın hakkı ve ödevidir; Seçilme yaşı Milletvekilliği ve Yerel Kuruluş Organları Genel Seçimlerinde 25, Cumhurbaşkanlığı Seçim’lerinde ise 35 yaş olup yasa ile belirlenmiştir.

Cumhurbaşkanlığı seçimleri 5 yılda bir yapılmaktadır.

KKTC’de Cumhurbaşkanlığı Seçimleri ’ne katılan bir adayın, Cumhurbaşkanı seçilebilmesi için kullanılan geçerli oyların salt çoğunluğunu alması gerekmektedir. Seçime katılan adayların hiçbiri salt çoğunluğu sağlayamazsa, seçim 7 gün sonra en çok oy alan iki aday arasında yinelenir ve en çok oy alan aday Cumhurbaşkanı seçilir.

Seçim İlkeleri nelerdir?

Seçimler ve halkoylamaları serbest, eşit ve tek dereceli genel oy ilkelerine göre yapılır.

Seçmen oyunu kendisi kullanır.

Oy gizli verilir.

Oyların sayımı, dökümü ve tutanaklara geçirilmesi açık olarak yapılır.

Seçmen nitelikleri nelerdir?

On sekiz yaşını bitirmiş ve “Seçim ve Halkoylaması Yasası” kurallarına uygun olarak seçmen kütüklerine kaydedilmiş kadın – erkek her Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti Yurttaşı seçmendir; seçme ve halkoylamasına katılma hakkına sahiptir. Ancak, kısıtlılar ve kamu hizmetlerinden yasaklılar seçmen olamazlar.

On sekiz yaşını bitirmiş olanların saptanmasında, oy verme günü esas alınır. Oy verme günü belli olmadan yapılacak işlemlerde, Yüksek Seçim Kurulunun saptayacağı gün, yaşın saptanmasında esas alınır.

Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti Cumhurbaşkanı’nın Görev Tanımı ve Tarihsel Sürece Kısa Bir Bakış:

Halkoylaması ile 5 Mayıs 1985’de yürürlüğe giren Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti Anayasası’na göre, Cumhurbaşkanı devletin başıdır ve 5 yıllık bir dönem için seçilir. Cumhurbaşkanı bu sıfatla, devletin ve halkın birliğini ve bütünlüğünü temsil eder. Cumhurbaşkanı, Anayasa’ya saygının korunması, kamu işlerinin kesintisiz ve düzenli bir şekilde yürütülmesi ve devletin devamından sorumludur.

Cumhurbaşkanı Bakanlar Kurulu toplantısına başkanlık edebilir, fakat oy verme hakkına sahip değildir. Cumhurbaşkanı görevi ile ilgili işlerden sorumlu değildir, fakat Başbakan ve Bakanların sorumlulukları devam eder. Cumhurbaşkanı milletvekilleri arasından Başbakanı atar ve Başbakanın önerisi üzerine Bakanları da atar. Cumhurbaşkanı, Başbakanın isteği üzerine herhangi bir bakanın görevine son verebilir. Cumhurbaşkanı partili ise, partisinin kararları ile bağlı değildir, bağımsız hareket eder. Cumhurbaşkanlığı ile parti başkanlığı aynı kişide birleşemez.

Cumhurbaşkanı ayrıca Meclisten geçen yasaları geri çevirmeye veya Resmi Gazete’de yayımlayarak ilan etmeye yetkilidir. Cumhurbaşkanı, Anayasa Mahkemesi olarak oturum yapan Yüksek Mahkeme’den Meclisin herhangi bir yasasının veya kararının anayasaya aykırı olup olmadığı görüşünü alabilir. Anayasaya göre sıkıyönetim ve seferberlik hali ilan edildiğinde, Cumhurbaşkanı başkanlığında toplanan Bakanlar Kurulu olağanüstü durumun veya sıkıyönetimin gerekli kıldığı konularda yasa gücünde kararname çıkartabilir.

KKTC’de Cumhurbaşkanı’nın rolü, parlamenter sistemin kabul edilebilir sınırlarda olsa da sembolik olma niteliğinden üstün bir konumdadır. Cumhurbaşkanı’nın halk tarafından seçilmesi, Cumhurbaşkanı’nı yürütme organında önemli bir pozisyona sokmaktadır. Bütün bunların ötesinde, KKTC’yi Kıbrıs sorunu ile ilgili görüşmelerde Cumhurbaşkanı’nın temsil etmesi, dış politikada önemli bir konuma getirdiği Cumhurbaşkanı’nı sembolik olmanın ötesinde yetkiler ile donatmaktadır.

 1985-2000 tarihleri arasında bağımsız olarak seçimlere giren Rauf. R. Denktaş tüm seçimlerde Cumhurbaşkanı seçilmeyi başarmıştır. 1985 yılında %70.2, 1990 yılında %66.7 ve 1995 yılında %62.5 oy oranı ile Cumhurbaşkanı seçilen Rauf Denktaş, 2000 yılında Ulusal Birlik Partisi adayı Derviş Eroğlu’nun adaylıktan çekilmesi ve aday sayısının bire inmesi nedeniyle yeniden Cumhurbaşkanı seçildi. 2005 yılında gerçekleşen Cumhurbaşkanlığı seçimlerinde, Rauf Denktaş, aday olmazken,  Cumhuriyetçi Türk Partisi adayı Mehmet Ali Talat, %55.59 oy oranı ile KKTC’nin Cumhurbaşkanlığı’ndaki yeni ismi olmuştu. 2010 yılında ise Ulusal Birlik Partisi adayı Dr. Derviş Eroğlu %50,35 oy oranı ile Cumhurbaşkanı seçilmişti.