KKTC’de 11 Ekim’de yapılacak Cumhurbaşkanlığı seçimi ve anayasa değişikliği halkoylaması için seçim takvimi ve yasaklar dün başladı.
Resmi sürecin başlamasıyla yürürlüğe giren ve iki ay boyunca yürürlükte kalacak yasaklar, devlet kaynaklarının seçim amacıyla kullanılmasını engelleme amacını taşıyor. Yasaklar özellikle kamu görevlileriyle devlet ve hükümet yetkililerine bazı sınırlamalar getiriyor. Yasaklar arasında yayınlarla ilgili de kısıtlamalar var.
KKTC seçmenleri, 11 Ekim’de, 5 yıl görev yapacak Cumhurbaşkanını seçmek, Yüksek Mahkeme yargıçlarının sayısının artırılmasını öngören Anayasa değişikliğini oylamak üzere sandığa gidecek.
Yüksek Seçim Kurulu’nun açıkladığı seçim takvimine göre, adaylık başvuruları 4 Eylül’de yapılacak, adaylar aynı gün geçici olarak ilan edilecek. Kesinleşen adaylar 14 Eylül’de ilan edilecek, seçim ve halkoylaması propagandası 15 Eylül’de başlayacak.
Seçim ve halkoylamasıyla ilgili kamuoyu yoklama ve araştırmaları 26 Eylül’e kadar yayımlanabilecek. Seçim propagandası 10 Ekim’de sona erecek.
Yüksek Mahkeme ve YSK Başkanı Narin Ferdi Şefik, askı öncesi seçmen sayısının 198 bin 867 olduğunu, sandık sayısının önümüzdeki hafta yapılacak çalışmayla kesinleşeceğini açıklamıştı.
Seçmen sayısı da sandık seçmen listelerinin askıya alınıp itirazların değerlendirilmesi ve yapılacak düzeltmelerle son halini alacak.
YSK’nın bugün başlayan seçim yasaklarıyla ilgili duyurusuna göre, kamuda istihdam, terfi veya nakil işlemleri; iskan-eşdeğer uygulamaları; alçak orman arazisi kiralama; kırsal bölgelerde arsa dağıtımı; T izni verme; tabanca ruhsatı verme; yurttaşlık işlemleri; temel atma ve açılış törenleri, nutuk ve demeçler ve bunların yayını; makam ve resmi hizmet araçlarının gezilerde kullanılması; protokol gereği bile olsa karşılama ve uğurlama törenleri yasak olacak.
İki ay boyunca yürürlükte olacak seçim yasakları şöyle:
“Devlet, kamu iktisadi teşebbüsleri, yerel kuruluşlar ve bunlara bağlı daire ve müesseseler, ortaklıklar ve diğer kamu tüzel kişiliğine sahip kuruluşlar, lise veya dengi veya daha alt kademedeki öğrenim kurumlarında öğrenci olanlar ile kamu görevlileri, halkoylamasında ve seçimlerde tarafsızlıklarını korumak zorunda oldukları gibi bunların siyasal partilere veya adaylara her ne nam ile olursa olsun bağış veya yardımda bulunmaları, her türlü araç, gereç ve olanaklarını bir siyasal partinin veya adayın emrinde veya herhangi bir siyasal faaliyette çalıştırılmaları, kullanmaları veya kullandırmaları veya bir siyasal partinin veya herhangi bir adayın lehinde veya aleyhinde veya yurttaşın oyunu etkilemek amacıyla her türlü yayında bulunmaları yasaktır. Daha önce basılmış veya yayınlanmış ve yukarıdaki niteliği taşıyan her türlü kitap broşür afiş ve bunlara benzer yayınlar da aynı kurala bağlıdır.
Devlet hizmetinde Cumhurbaşkanlığı, Başbakanlık veya Bakanlıklarda ve bunlara bağlı daire, kurum ve kuruluşlarda, kamu tüzel kişilerinde, katma bütçeli veya döner sermayeli kurum ve kuruluşlarda, kamu iktisadi teşebbüslerinde veya kamu iştiraki ile kurulan teşebbüs, müessese ve işletmelerde ve belediyelerde memur, zorunlu hizmet personeli, işçi ve sözleşmeli de dahil olmak üzere her ne ad altında olursa olsun atama ve her türlü terfi, barem ayarlaması ve kaza sınırları içerisinde görev yeri değiştirme hariç nakil işlemlerinin ve bu işlemlere ilişkin her türlü sınavın yapılması durdurulur.
Ancak işletmenin çalışma şekli mevsimlik işçi çalıştırmayı gerektiriyorsa, hizmetlerinin devamı açısından mevsimlik olarak alınan işçiler eğitim alanında kadro boşalması ve seçim tarihinin başladığı güne kadar doldurulmasının ve/veya istihdamının mümkün olmaması halinde geçici ve sözleşmeli olarak istihdam edilen öğretmenler; asistan hekimlerle imzalanacak sözleşmeler, sağlık alanında kadro boşalması ve kamu yararı bakımından gereklilik ve aciliyeti olması halinde istihdam edilen kamu sağlık çalışanları bu madde kurallarındaki yasaklara bağlı değildirler.
Adaylar herhangi bir spor kulübü, dernek, hayır kurumu ve benzeri yerlere her ne ad altında olursa olsun herhangi bir maddi katkıda bulunamazlar.
İskan Topraklandırma ve Eşdeğer Mal Yasası kuralları uyarınca başlanmış kaynak paketindeki kaynak dağıtımı, münferit kaynak dağıtımı, yeni kaynak paketi açılması, yeni kiralama ve yeni tahsis ile ilgili işlemlerin yapılması durdurulur.
İlgili mevzuat uyarınca yapılan alçak orman arazisi, hazine malları, hali araziler ve/veya Anayasa’nın 159’uncu maddesi kuralları uyarınca KKTC adına kayıtlı bulunan malların kiralama işlemleri durdurulur.
Konut Edindirme Yasası kuralları uyarınca kırsal bölgelerdeki yeni arsa dağıtımları durdurulur.
Motorlu Araçlarla Yolcu ve Eşya Taşınması (Denetim) Yasası kuralları uyarınca İzin Kurulu tarafından yeni izin verilemez.
Akaryakıt istasyonu açma ile ilgili ön izin ve/veya izin verilemez.
Devlet ve/veya kamu kurum ve kuruluşlarının her aşamadaki ihale işlemleri durdurulur. Ancak zorunlu hallerde bu işlemlerin yapılabilmesi YSK iznine bağlıdır.
Ateşli Silahlar Yasası kuralları uyarınca verilen her türlü tabanca taşıma ve/veya tasarruf izni verilemez.
Yurttaşlık Yasası kuralları uyarınca her türlü yurttaşlığa kabul işlemlerinin yapılması durdurulur.
Her ne ad altında ve her ne statüde olursa olsun ihdas edilmiş fonlardan personel istihdamı yapılamaz.
Başka herhangi bir yasada aksine kural bulunup bulunmadığına bakılmaksızın kamu kaynaklarını kredi olarak kullanan bankalar, KKTC Merkez Bankası dahil yukarıda öngörülen süre içerisinde verdikleri kredileri en geç üç gün içerisinde Cumhuriyet Meclisi’nin bilgisine getirirler.
Halkoylamasının ve seçimin başlangıç tarihinden halkoylaması ve seçim sonuçları ilan edilinceye kadar olan süre içinde devlet, kamu iktisadi teşebbüsleri, yerel kuruluşlar ve bunlara bağlı daire ve müessese ve ortalık ile diğer kamu tüzel kişiliğine sahip kuruluşlara ait kaynaklardan yapılan iş ve hizmetler dolayısıyla açılış ve temel atma dahil törenler düzenlemek, nutuklar söylemek, demeçler vermek ve bunlar hakkında her türlü araçla yayınlarda bulunmak yasaktır.
Halkoylamasının ve seçimin başlangıç tarihinden halkoylaması ve seçim sonuçları ilan edilinceye kadar olan süre içinde Cumhurbaşkanı, Başbakan ve bakanlarla milletvekilleri yurt içinde yapacakları gezileri makam arabaları ve resmi hizmet araçları ile yapamazlar.
Her ne amaçla olursa olsun yapacakları gezilerde protokol gereği olan karşılama ve uğurlamalarla törenler yapılamaz ve resmi ziyafet verilemez.
Cumhurbaşkanı, Başbakan ve bakanlar seçim ve halkoylamasıyla ilgili faaliyetlerinde ve konuşmalarında 5/1976 sayılı Seçim ve Halkoylaması Yasası kuralları ile bağlıdırlar.
Yasanın 82’nci maddesi uyarınca halkoylamasının ve seçimin başlangıç tarihinden halkoylaması ve seçim sonuçları ilan edilinceye kadar olan süre içinde Cumhurbaşkanı, Başbakan, bakanlar ve milletvekilleri ile adayların yurt içinde yapacakları gezilere hiçbir kamu görevlisi katılamaz.”
YSK’nın açıkladığı takvim şöyle:
12 Ağustos: Seçimin ve halkoylamasının başlangıç tarihi;
1 Eylül: Siyasal partilerce aday saptanmasının son günü;
4 Eylül: Adaylık için başvurma günü;
4 Eylül: Adayların Yüksek Seçim Kurulu tarafından geçici ilanı;
6 Eylül: Sandık seçmen listelerinin askıya alınmasının son günü (Sandık seçmen listeleri askıya alındığı günden itibaren 7 gün askıda kalır);
13 Eylül: Adayların kesinleşmesi;
13 Eylül: Oy pusulalarının düzenlenmesi için adaylar arasında yapılacak ad çekmenin Yüksek Seçim Kurulu tarafından duyurulması;
14 Eylül: Kesinleşen adayların Yüksek Seçim Kurulu tarından ilanı;
14 Eylül Yüksek Seçim Kurulu huzurunda oy pusulalarının düzenlenmesi ve duvar ilanları için ad çekme;
15 Eylül: Seçim ve Halkoylaması propagandasının başlangıç günü
20 Eylül: Siyasal Partiler ile bağımsız adayların BRT’de propaganda yapmak için Yüksek Seçim Kuruluna dilekçe vermelerinin son günü
21 Eylül: Sandık seçmen listelerinin tamamlanmasının son günü (Düzeltmeler olmuşsa bu husus siyasal partilere bildirilir)
26 Eylül: Seçim ve Halkoylaması ile ilgili kamuoyu yoklama ve araştırmalarının yayımlanmasının son günü;
8 Ekim: Seçmen kartlarının dağıtılmasının son günü;
10 Ekim: Seçim ve Halkoylaması propagandasının son günü;
11 Ekim: Oy verme günü.”
Yüksek Seçim Kurulu’nun 26 Nisan’da yapılacağını duyurduğu Cumhurbaşkanlığı seçimi, COVİD-19 nedeniyle Cumhuriyet Meclisi’nde oy çokluğu ile alınan karar uyarınca 11 Ekim’e ertelenmişti.
KKTC’de son Cumhurbaşkanlığı seçimi 2015’te yapılmıştı.